दार्चुला । २२ वर्षअघि माओवादी द्वन्द्वकालमा बेपत्ता भएका शैल्यशिखर नगरपालिका–१, बारिलका देवसिंह धामी अन्ततः आफ्नै गाउँ फर्किएका छन् । तत्कालीन माओवादी लडाकुहरूको कुटपिटबाट ज्यान जोगाउन भागेर भारत पुगेका देव लामो समयसम्म अज्ञातवासमा बसेपछि अहिले नयाँ जीवन सुरु गर्ने योजनासहित घर फर्किएका हुन् ।
१७ वर्षको उमेरमा निर्घात कुटपिट भोगेका देवलाई माओवादीले मृत घोषित गरेर छोडिदिएका थिए । तर, अदम्य साहसका साथ उनी चौलानी नदी पार गर्दै भारत पुगे र उतै मजदुरी गरेर जीवन गुजारे । भारतको सिमलामा वर्षौं लुकेर बसेका देवले नेपालमा शान्ति स्थापनाबारे कुनै जानकारी नपाएको बताएका छन् ।
“देशमा अझै द्वन्द्व छ भन्ने लागेको थियो, घर फर्किने आँटै आएन,” उनले भने, “छोराको विद्यालय भर्नाका लागि जन्मदर्ता आवश्यक भएपछि अब जेसुकै होस् भनेर आएँ, अनि बल्ल थाहा भयो—अब शान्ति भइसकेछ !”
भारतमा परिवारसमेत बसालिसकेका देव गाउँ फर्किएपछि स्थानीय सरकार र समुदायले उनलाई सहयोगको आश्वासन दिएका छन् । वडा कार्यालयले नागरिकता तथा अन्य प्रमाणपत्रको प्रक्रिया अघि बढाउने प्रतिबद्धता जनाएको छ ।
वडाध्यक्ष भरतबहादुर खडायतका अनुसार देवको पुनःस्थापनाका लागि आवश्यक सहयोग गरिनेछ । “उहाँले धेरै दुःख भोग्नुभयो, अब गाउँमै बस्ने वातावरण बनाइदिन्छौँ,” उनले भने ।
परिवारका सदस्यहरू छुट्टाछुट्टै बसाइँ सरेपछि गाउँमा देवका कान्छा भाइ मात्रै छन् । तर, गाउँलेहरूले उनलाई पुनःस्थापनामा सहयोग गर्ने आश्वासन दिएका छन् । २२ वर्षसम्म बेपत्ता जीवन बिताएका देव अब आफ्नै गाउँमा स्थायीरूपमा बस्ने योजना बनाएका छन् ।
लामो समय भारतमा बिताएका देवलाई गाउँमा धेरै परिवर्तन देखिएका छन् । “सबै नयाँजस्तै लाग्छ, तर गाउँमा बसेर नयाँ जीवन सुरु गर्ने सोच बनाएको छु,” उनले भने ।
राज्यबाट कुनै सहयोग नपाएको परिवारको गुनासो छ । तर, वडा कार्यालय र गाउँलेहरूको सहयोगले देवको पुनःस्थापनामा सहजता ल्याउने अपेक्षा गरिएको छ । २२ वर्षपछि पुनः आफ्नो पहिचान खोज्दै घर फर्किएका देव अबको जीवन गाउँमै बिताउने अठोटमा छन् ।
